Po tym, jak wspomniałem kiedyś, że można wynieść coś pozytywnego z walki z chorobą, jedna ze stałych Czytelniczek ostro zareagowała:

Pisze Pan, że trudne doświadczenia nas rozwijają. A co w przypadku choroby neurodegeneracyjnej, która, siłą rzeczy, źle się skończy? Gdzie jest wtedy ten «rozwój», skoro z każdym dniem tracimy swoje możliwości?

To rzeczywiście najcięższe wyzwanie...

W obliczu absolutnej tragedii, jaką jest pewność cierpienia i śmierci, często lepiej nic nie mówić.

Umieć zamilknąć

Cisza w obliczu bólu. Tego między innymi uczy nas historia Hioba opisana w Starym Testamencie.

Hiob był bogatym, zdrowym i szczęśliwym człowiekiem. W jednej chwili stracił wszystko i poważnie zachorował. Hiob obsypany został trądem złośliwym, od palca stopy aż do wierzchu głowy. [Hiob] wziął więc skorupę, by się nią drapać, siedząc na gnoju – czytamy w Starym Testamencie (1).

Słysząc o nieszczęściu Hioba, przybyli do niego trzej przyjaciele.

Gdy go ujrzeli, rozdarli swe szaty, posypali głowę popiołem, usiedli obok niego i zaczęli płakać. Przez trzy dni i trzy noce nie wypowiedzieli ani słowa. To najgłębszy sposób, w jaki mogli wyrazić swe współczucie.

„Dobre rady” nie takie dobre

Wszystko się popsuło, gdy zaczęli mówić, chcąc „doradzić” Hiobowi.

• Pierwszy stwierdził, że Hiob musiał zrobić coś złego, skoro spotkała go taka kara.
• Drugi próbował go pocieszyć, umniejszając jego problemy.
• Trzeci obiecał mu, wbrew rzeczywistości, że wkrótce będzie lepiej...

Hiob się zdenerwował. Nie bez powodu. Wiedział, że nie zrobił nic, czym zasłużyłby na karę. Wiedział, że spotkały go straszne nieszczęścia i okrucieństwem jest ich umniejszanie. I wiedział, że absurdalne są obietnice, że z tego wyjdzie obronną ręką, skoro wszystko wskazywało, że będzie zupełnie odwrotnie!

Udzielanie dobrych rad osobom, które cierpią, rzadko jest dobrym pomysłem.

Robimy to, aby pomóc. Ale osoba z łatwością może odnieść wrażenie, że uważamy się za kogoś lepszego. Na Twoim miejscu zrobiłbym to i to...

Próbujemy znaleźć rozwiązanie, którego ta osoba nie znalazła. Jednak ona może odebrać to tak: Gdybym był na Twoim miejscu, poradziłbym sobie lepiej od Ciebie... I może poczuć jeszcze większe osamotnienie i zwątpienie.

Na pewno jest Ci ciężko...

Jeśli musimy coś powiedzieć, bez wątpienia najlepiej powiedzieć „Na pewno jest Ci ciężko”, „Na pewno cierpisz”, „Straszne nieszczęście Cię spotkało”, „Bardzo mi smutno z tego powodu, ja także bardzo bym chciał, aby wszystko się ułożyło...”

Można także wyrazić to poprzez gesty, np. potrzymać ją za rękę, patrzeć na nią z życzliwością, uśmiechnąć się, przytulić, przykładać kompresy, zwilżać usta. Można coś podarować, a nawet, jeśli warunki na to pozwalają, można wykonać masaż. Lub cokolwiek innego, co pokazuje, że jesteśmy z tą osobą i że to, co ona przeżywa, jest dla nas ważne. Wszystko, co jest bezinteresowne i pokazuje jej, że nie jest sama.

Pozostaje jednak kwestia nadziei, tak potrzebnej do życia. Czy wolno mieć nadzieję, jeśli choroba nie pozostawia żadnej szansy na wyleczenie?

Powiedzmy sobie szczerze, nawet jeśli to trudne, że mimo wszystko nadal możemy szukać spokoju i ukojenia tam, gdzie się znajdują, czyli w czystości naszego serca. Tylko tam możemy decydować, niezależnie od fizycznych ograniczeń, jaką drogą podążamy.

Zdrowia życzę,
Jean-Marc Dupuis